Resoluties zijn de dagelijkse besluiten van de Staten-Generaal: het hoogste centrale bestuursorgaan in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden tussen 1576 en 1796. Ze vormen de belangrijkste bron voor de vroege geschiedenis van Nederland. Toch zijn ze nooit geheel uitgegeven. Tot nu.
De Staten-Generaal
Deze vergadering, bestaande uit vertegenwoordigers uit de provincies, kwam zes dagen per week bijeen aan het Binnenhof. Gezeten op vaste plekken rondom een grote tafel probeerden de heren overeenstemming te bereiken over allerlei zaken die het landsbelang raakten: buitenlandse betrekkingen, defensie, overzeese handel, het bestuur van de Generaliteitslanden, rechtspraak, godsdienst en de gezamenlijke financiën. Dat was een hele klus, want de provincies waren soeverein, maar moesten toch gezamenlijk optreden: ‘Eendracht maakt macht’ (Concordia res parvae crescunt).
De resoluties
Toch wisten de Staten-Generaal het eens te worden en namen ze talloze belangrijke politieke beslissingen, wel een miljoen in totaal. Al die besluiten werden ter plekke opgetekend door de griffier. Klerken schreven die weer over in het net en bonden ze per kalenderjaar in. Deze resolutieboeken vormen dé ingang op het enorme (1200 meter lange) archief van de Staten-Generaal, vol bijlagen zoals brieven, verzoekschriften, verdragen en octrooien.
De resolutieboeken zijn chronologisch opgebouwd en volgen een vast stramien: eerst de datum van de zittingsdag en een lijst van aanwezigen met de voorzitter, dan alle besluiten die die dag genomen zijn. Soms is er voorin ook een index ingebonden. De resolutie zelf bestaat uit:
- De propositie (kwestie), meestal ingeleid met ‘Sijnde ter vergaderinge gelesen …’. Daarop volgen details, betrokken personen etc.
- De deliberatie (beraadslaging), die vond mondeling plaats en werd niet opgeschreven.
- De resolutie (besluit), vaak ingeleid met ‘Is nae deliberatie goetgevonden ende verstaen …’.
Verder zijn er drie soorten resolutiereeksen: de ordinaris (gewone), secrete (geheime) en particuliere resoluties (die bij een bepaald onderwerp horen, zoals de Grote Vergadering van 1651). Vanaf 1702 werden de gewone reeksen alleen nog gedrukt, de geheime resoluties niet.
Eerdere uitgaves
Al sinds 1910 werken historici van het Huygens Instituut (en voorlopers) aan de uitgave van deze belangrijke bron: eerst in druk als rijksuitgave (‘de groene delen’) en van 1998 tot 2011 digitaal. Deze edities bestonden uit diepgaande bewerkingen van de resoluties, onder meer door ze samen te vatten in modern Nederlands. Maar in die meer dan 100 jaar is nog steeds maar een kwart van die resoluties uitgegeven, namelijk die uit de periode 1576-1630.
Op de website Resources van het Huygens Instituut kunt u zoeken in de samenvattingen van de resoluties tussen 1576 en 1630.
Het archief van de Staten-Generaal, inclusief de resoluties, wordt bewaard in het Nationaal Archief in Den Haag. Klik hier voor de inventaris.
Naar een online toegang tot alle resoluties
In het project REPUBLIC gaan we met behulp van machine learning en crowdsourcing álle resoluties van 1576 tot 1796 fulltext en op onderwerp ontsluiten. Zowel de handgeschreven als de gedrukte resoluties. En zowel de gewone, als de geheime en de particuliere reeksen. Daarvoor gebruiken we niet de ‘kladversies’ van de griffier, maar de netversies van de klerken (gelukkig maar). Lees hier meer over hoe we dat doen.